هادی امیری
مشاور مدیریت و توسعه کسب و کار
یکی از دغدغه هایی که همواره در بازار خرما وجود دارد و چالشی مهم برای تاجران خرما محسوب می شود ، یکسان نبودن کیفیت محصولات می باشد . بسیاری از فعالان حوزه خرما تجربه عدم تطابق نمونه و سفارش اصلی را داشته و دارند . این موضوع در محموله های صادراتی اهمیت بیشتری پیدا کرده و به نوعی باعث بی اعتمادی در میان مشتریان و سخت شدن پروسه صادرات شده است.
بررسی ها نشان می دهد که مهمترین مسئله ای که وجود دارد مشخص نبودن استانداردهای محصول و بسته بندی در میان اکثر واحدهای بسته بندی می باشد. جای یک رویه استاندارد که یکسان بودن کیفیت محصول و شکل بسته بندی را در هر سطح کیفی بتواند تضمین کند همواره خالی بوده است . استانداردهای بهداشتی و اصولی که برای ایمنی و سلامت خرما به کار می رود در واحدهای مختلف متفاوت می باشد و گاها به طور مشخص نمی توان به یک طرف بیرونی فعالیت های بهداشتی یک مجموعه را توضیح داد و اثبات نمود.
استانداردها زبان مشترکی میان تولید کنندگان ، واحدهای بسته بندی ، تاجران ، فروشندگان و مصرف کنندگان در سراسر دنیا ایجاد می کنند . وقتی که شما از استانداردی مانند گلوبال گپ به عنوان راهنمای تولید و بسته بندی خرما استفاده و اجرای آن را دنبال می کنید در هر کجای دنیا که فردی نشان این استاندارد را روی محصول شما ببیند به درک حداقلی از آنچه در نخلستان و سالن بسته بندی حین عملیات کشاورزی، نگهداری ، عملیات بسته بندی و.. روی داده است میرسد. .
استانداردهای جهانی مختلفی برای مواد غذایی وجود دارد ، متداول ترین استانداردهایی که در صنعت بسته بندی خرمای جهان و ایران اجرا می شود عبارتند از :
ISO 9001:2015 به عنوان استاندارد مدیریت کیفیت و برای تحت پوشش دادن کلیه فعالیت های نگهداری و بسته بندی ، ISO 22000:2018 به عنوان استاندارد تضمین ایمنی و بهداشت مواد غذایی ، استاندارد HACCP مرتبط با کنترل نقاط بحرانی بهداشتی و سلامتی خرما در کل زنجیره ارزش ، استاندارد GMP به عنوان زیر ساخت یک تولید خوب و بهداشتی ، استاندارد GLOBAL GAP به عنوان یک سیستم مدیریتی جامع از نخلستان تا مصرف که الزامات روز دنیا را پوشش می دهد. استانداردهای دیگری چون اورگانیک ، نشان حلال ، استاندارد بسته بندی خرما ISIRI 2381 ، کد بهداشتی(سیب سلامت) و.. از جمله مهمترین استانداردهایی هستند که در صنایع بسته بندی کاربرد دارند.
حرکت به سمت این استانداردها می تواند با اجرای بخشی از الزامات آنها اتفاق بیفتد. تهیه مستنداتی مربوط به کنترل کیفیت خرما ، کنترل مسائل بهداشتی ، دستورالعمل بسته بندی ، دستورالعمل شناسایی و ردیابی محصول ، شناسایی و کنترل نقاط بحرانی و…می تواند برای شروع مناسب باشد و به مرور و طی سال های آینده به یک سیستم جامع مدیریتی رسید. اصل مهم در همه استانداردهای مدیریتی مشخص نمودن شرح وظایف ، مسئولیت ها و ثبت دقیق فعالیت های مهم می باشد. تجربه نشان می دهد که مستند و بایگانی کردن ممکن است در ابتدا با مقاومت کارکنان رو به رو شود اما به مرور جزیی از وظایف روتین شده و می تواند کنترل مدیران را بر مجموعه خود بیشتر کند . بدیهی است که در حوزه خرما سطح و گستره مستند سازی متناسب با منطقه و سواد کارکنان متفاوت می باشد.
واحدهایی که در سال های گذشته به درک صحیحی از سیستم سازی در کسب و کار خود رسیده اند ، با پیاده سازی استانداردها مجموعه را از قائم به شخص بودن به قائم به سیستم بودن رسانده و اثربخشی آن را حس کرده اند . الگوهای موفقی در صنعت بسته بندی خرما وجود دارد که می تواند زمینه ساز تغییر و بهبود در واحدهای دیگر باشد.
اخذ گواهینامه های مرتبط بایستی با هدف مشخص کردن میزان انطباق فعالیت های صورت گرفته شده با الزامات استانداردها و همچنین اثبات عملکرد مجموعه برای طرف های بیرونی باشد . در این صورت و به شرط پیاده سازی ، داشتن گواهینامه های مرتبط با صنعت مواد غذایی می تواند امتیاز مثبتی برای یک واحد نگهداری و بسته بندی خرما باشد.
